Enterotoksami (Çelerme)

Halk arasında, çeşitli bölgelerde çelerme hastalığı da denilir. Hastalık sürüde her yaştaki koyun ve kuzularda, keçi ve oğlaklarda görülür. Sürüde hastalık hiçbir belirti göstermeden ani ölümlerle kendini gösterir. Hastalık besi durumu iyi olan koyunlarda ve keçilerde daha sık görülür. Bu hastalık bağırsaklarda normalde bulunan bakterilerin çoğalarak toksin salgılamasından ileri gelir. Bakteriler meralarda ve hayvanların sindirim sisteminde daima bulunur. Hastalığın meydana gelmesinde mevsim ve gıda değişiklikleri kesif tane yemle beslenmeler büyük rol oynar. Kuru yemden meraya veya meradan kuru yeme geçişler hastalığın çıkması için başlıca nedenlerdir. Hasta olan hayvanlar herhangi bir belirti göstermeksizin ani olarak ölürler. Hastalık belirtilerini görmek nadiren mümkündür. Bu belirtiler hayvanda genel bir halsizlik ve dengesizlik, güçlükle yerinden kalkma, yerde bir tarafı üzerinde yatma ve sinirsel belirtiler gösterir. Yem yemeyi bırakır, dişlerini gıcırdatır, etrafında döner, bazen de ishal görülebilir. Kuzuların fazla miktarda süt emmeleri, yem yeme devrelerine geçiş dönemlerinde hastalık ani ölümlerde kendisini gösterir. Yoğun şekilde hububat ağırlıklı kesif yemle beslenen sürülerde de hastalık görülür. Sürüdeki mevcut hayvanlar meraya çıkmadan önce mutlaka aşılatılması gerekmekte. Ölen hayvanlara otopsi yapıldığında bağırsakların gazla ve işkembenin yemle dolu olması, karın boşluğunda bol bir sıvının bulunması, kalpte kanamalar, kalp kesesinde berrak ve hava temasında pıhtılaşan bir sıvının bulunması, böbreklerin şiş ve yumuşak bir kıvamda, genel bir bağırsak yangısının görülmesi hastalığı hatırlatan en önemli bulgulardır. Hastalığın kesin tanımı için ince bağırsaklar içeriği ile ayrı bir kapta karaciğer ve böbrek taze olarak laboratuvara gönderilmelidir.

TEDAVİSİ

Hastalığın pratikte etkili bir tedavi şekli yoktur. Hastalığın görüldüğü yerlerde vakit kaybetmeksizin koruyucu aşılarla sürünün tamamı aşılanmalı, takip eden yıllarda da aşılamaların mutlaka yaptırılması gerekmektedir.

KORUNMA YOLLARI

Korunmada şu hususlar dikkate alınmalıdır:

Yem değişiklikleri birdenbire değil, alıştırılarak yapılmalıdır.
Tane yemler verilirken yeterli miktarda kaba yemde verilmelidir.
Hayvanlara küflü ve bozuk gıdalar verilmemelidir.
Koruyucu amaçla hayvanlar yılda 2 defa aşılanmalıdır.
Hayvanlardaki mide ve bağırsak parazitleriyle mücadele edilmelidir.
Hastalık çıktığında yem veya meralar değiştirilmelidir.
Kuzular ahır besisine alındığında yemlerine yeterli miktarda antibiyotik ilave edilmelidir.

Sağlıklı ve karlı bir yetiştiricilik için yukarıdaki hususlara yetiştiricilerimizin uyması, hayvanlarının hastalanması için mutlaka aşılatmaları gerekmektedir.